شناسایی عوامل مؤثر برپذیرش نهاده های زیستی توسط گندمکاران شهرستان دورود (مورد مطالعه دهستان حشمت آباد)- قسمت ۲
کود شیمیایی در حال حاضر به طور گسترده در کشاورزی جهان استفاده میشود(بریمنر و کروگمیر[۲۲]، ۱۹۸۹)، اما بدیهی است که این کودها رابطه دوستانهای با محیطزیست ندارند، باعث آلودگی آب، خاک و هوا گردیده، برای انسان نیز سرطانزا هستند و باروری خاک را در دراز مدت از بین میبرند(میشرا[۲۳]و همکاران، ۲۰۱۳). استفاده بیرویه از کودها و سموم شیمیایی در ابتدا باعث افزایش کمی تولیدات کشاورزی گردیده و مشکل غذا را در بسیاری از کشورها بالاخص کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه حل نمود، اما همواره این افزایش تولید با مشکلات زیستمحیطی متعددی مانند آلودگی منابع آب و خاک، بروز آفات و بیماریهای جدید گیاهی، سوء تغذیه و بیماریها در اثر کاهش کیفیت مواد غذایی روبرو بوده است(هاشمینژاد و رضوانفر، ۱۳۸۹). استفاده بیش از حد از نهادههای شیمیایی میزان ماده آلی خاک را به شدت کاهش میدهد و این موضوع روی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیرگذاشته و امکان فرسایش را در خاکها افزایش میدهد(داورنجاد[۲۴] و همکاران، ۲۰۰۴).
سموم شیمیایی از جمله آفتکشها میتوانند آب و خاک و پوششگیاهی را آلوده کنند(آکاتار[۲۵]و همکاران، ۲۰۰۹) و آبشویی خاک آغشته به سموم شیمیایی به آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی باعث ایجاد نگرانیهایی در کشاورزی شده است(دیویا و بلاگالی[۲۶]، ۲۰۱۲). همچنین ریزش باران بر روی مناطق سمپاشیشده، قبل از تجزیه آنها میتواند سبب ورود سموم به منابع آب سطحی گردد و علاوه بران، آفتکشها میتوانند از طریق لایه های خاک و در حین نفوذ آب به سفرههای زیرزمینی راه پیدا کنند و در مواردی نیز برخی آفتکشها میتوانند وارد هوا گردیده و در نتیجه از طریق بارندگی، منابع آب سطحی و خاک را آلوده سازند(حسنی و همکاران، ۱۳۹۱).
۴-۲ دلایل عمدهی تحول در کشاورزی
از آنجا که در سالهای اخیر، شمار مواد شیمیایی کشاورزی مورد استفاده به طور چشمگیری افزایش یافته است، به گونهای که بیش از۴۰۰ ماده شیمیایی ضدآفت در نظام کشاورزی رایج موجود میباشد، بسیاری از افراد به عدم وجود مواد شیمیایی مضر در غذاهایشان اهمیت داده و در مورد آثار سوء ناشی ازمصرف آنها نگران هستند. همچنین با افزایش آگاهیهای زیستمحیطی افراد جامعه و افزایش سازمانهای مردمی طرفدار محیطزیست در مورد آلودگیهای کشاورزی و صدماتی که بقایای سموم و کودها در طبیعت ایجاد مینمایند، حساسیتها بیشتر شده است(لیاقتی و همکاران، ۱۳۸۵) .به همین خاطر لازم است بخش کشاورزی دچار تحول شود. عوامل عمدهی زیر از جمله دلایل ضرورت تحول در بخش کشاورزی میباشند:
پایانپذیر بودن منابع سوخت فسیلی
ضرورت تحول در بخش کشاورزی
ایجاد آسیب به محیطزیست از طریق مصرف سوختهای فسیلی
کاهش رشد و عملکرد گیاهان زراعی در بلندمدت از طریق افزایش مصرف کودها و مواد شیمیایی کشاورزی
نگاره ۱-۲ دلایل ضرورت تحول در بخش کشاورزی(قلاوند و همکاران، ۱۳۸۵).
۵-۲ مفهوم کشاورزی پایدار
مدیریت یک بوم نظام[۲۷] در کشاورزی پایدار مستلزم ایجاد تغییراتی در نظامهای رایج کشاورزی است و این تغییرات شامل افزایش کارآیی مصرف نهادهها، جایگزینی نهادههای تجدیدناپذیر و زیانبار با نهادهها و عملیات بوم سازگار و درنهایت طراحی مجدد نظامهای کشاورزی براساس اصول بوم شناختی[۲۸] است. در کشاورزی پایدار مدیریت خاک باید با هدف حفظ و بهبود ماده آلی خاک، به حداقل رساندن فرسایش خاک، موازنه بین تولید محصول و سلامت خاک و نیز بهرهگیری از بقولات، کود سبز، کودهای حیوانی، کمپوست و بقایای گیاهی در کنار کودهای شیمیایی برای تغذیه گیاه و حاصلخیزی خاک، صورت گیرد(مهدویدامغانی و همکاران، ۱۳۸۵). در جدول زیر تعاریفی از کشاورزی پایدار آمده است:
جدول ۱-۲ تعاریفی از کشاورزی پایدار
جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید. |
سال | محقق تعاریف کشاورزی پایدار | |
۱۹۹۰ | بایر[۲۹] | نظامی که بر اقتصاد بادوام در کشاورزی و تأمین نیازهای غذایی بشر با حفظ منابع طبیعی و کیفیت محیط زیست برای نسلهای آینده تأکید میکند. |
۱۳۷۴ | حسینی عراقی | کشاورزی پایدار مدیریت موفق منابع کشاورزی است به منظور تأمین نیازهای متغیر انسانی همراه با بقا و بهبود کیفیت محیط و حفاظت از منابع طبیعی |
۲۰۰۷ | ماندال و رائو[۳۰] | حفظ بهره وری محصول بدون افزایش سطوح ورودی و با هدف رفع نیازهای حال بدون به خطر انداختن منابع پایه برای نسلهای آینده. |
۲۰۱۲ | یوکی[۳۱] | کشاورزی پایدار رویکردی در کشاورزی است که بر تولید مواد غذایی مورد نیاز بشر بدون آسیب رساندن به محیطزیست تأکید میکند و دارای اصول و روشهایی است که به نفع تولیدکنندگان محصولات کشاورزی، مزارع کشاورزی و جامعه و محیطزیست است. |
منبع:محقق
۶-۲ اصول کشاورزی پایدار
امروزه دستیابی به یک نظام کشاورزیپایدار، یکی از سیاستهای مهم بخش کشاورزی کشورهاست و به طور منطقی، هنگامی بخش کشاورزی در جهت پایداری حرکت خواهد کرد که تکتک کشاورزان و واحدهای تولیدی این بخش، روند فعالیتهای خویش را در جهت اصول پایداری قرار دهند(حیاتی و کرمی، ۱۳۷۸). این اصول شامل موارد زیر است.
۱- استفادهی مؤثر از آب و مواد غذایی خاک؛
۲- بهبود کیفیت زندگی کشاورزان و عموم مردم؛
۳-استفاده از روش های مناسب خاکورزی جهت مبارزه با علفهای هرز؛
۴-افزایش دانش و آگاهی کشاورزان در خصوص منابع کشاورزی و استفاده درست و بهینه از این منابع؛
۵-جایگزینکردن نهادههای زیستی(کمپوست، کودسبز، کودحیوانی، کود زیستی) به جای نهادههای شیمیایی (منالید[۳۲]و همکاران، ۲۰۰۸)؛
۷-۲ اهداف کشاورزی پایدار
کشاورزی پایدار دارای اهداف متعددی است ولی هدف نهایی کشاورزی پایدار، توسعه نظام تولیدی مولد است که در حین فرایند تولید، منابع پایه و محیطزیست را حفظ میکند و سلامتی و بهداشت را در بلندمدت ارتقاء میدهد( اسدی و نادری مهدوی، ۱۳۹۰). از جمله اهداف کشاورزی پایدار موارد زیر است:
حفاظت و بهبود منابعطبیعی بدون ایجاد اختلال در عملکرد چرخه های اساسی بوم شناختی و تعادلهای طبیعی
افزایش
- ۹۹/۱۲/۱۷